అలంకారములు రెండు రకాలు అవి
- శబ్దాలంకారములు
- అర్ధాలంకారములు
శబ్దాలంకారములు(toc)
వృత్యానుప్రాసము
- ఒకే హల్లు అనేక పర్యాయములు తిరిగి తిరిగి వచ్చినచో అది వృత్తానుప్రాసాలంకారము అనబడును.
ఉదా - అమందా నందంబున గోవిదుడు ఇందిరి మందిరంబు చొచ్చి.
చేకాను ప్రాసము
- అర్ధ భేధముతో రెండక్షరముల పదమును వెంటవెంటనే ప్రయేగించును.
- ఉదా - పాప హరుహరు సేవించెదను.
లాటానుప్రాసము
- అర్ధమునందుగాక, తాత్పర్యమందునందు మాత్రమే భేదముండునట్లు ఒక పదమును వెంటవెంటనే ప్రయొగించుట.
- ఉదా - శ్రీనాధు వర్ణించు జిహ్వ జిహ్వ
యమకము
- అర్ధభేధము గల అక్షరముల సముదాయము మరల మరల ఉచ్చరింపబడినచో యమకమగును.
- ఉదా - లేమ దనుజులగెలువగా లేమా
ముక్తపద గ్రస్తము
- పాదము చివరనుండు పదముతో తరువాత పదమును ప్రారంభించుట.
అర్ధాలంకారములు
ఉపమాలంకారము
- ఉపమాన ఉపమేయాలకు గల పోలికను మనోహరముగా వర్ణించును.
ఉత్ప్రేక్షాలంకారము
- ఉపమేయమును ఊహించుటను ఉత్ప్రేక్షాలంకారము అందురు.
- ఉదా - ఆ వచ్చుచున్న ఏనుగునడగొండమేమో అనునట్లున్నది.
రూపకాలంకారము
- ఉపమాన, ఉపమేయములకు భేధమున్నను అభేధము చెప్పుటను రూపకాలంకారము అందురు.
- ఉదా - సంసార సాగరము నీదుట మిక్కిలి కష్టము
శ్లేషాలంకారము
- అనేక అర్ధములు వచ్చునట్లు చెప్పుట శ్లేషాలంకారము.
- ఉదా - రాజు కవలయానందకరుడు.
అర్ధాంతరన్యాసము
- సామాన్యమును విశేషము చేతను,విశేషమును సామాన్యము చేతను సమర్ధించుట.
- ఉదా - మహాత్ములకు సాధ్యము కానిదేమున్నది.
అతిశయోక్తి
- ఒక విషయము ఉన్నదానికంటే అధికము చేసి వర్ణించుట.
- ఉదా - ఊరియందలి భవనములు ఆకాశమును అంటుసున్నవి.
దృష్టాంతము
- ఉపమాన ఉపమేయములకు, బింబ ప్రతిబింబ భావము ఉండునట్లు వర్ణించుట.
- ఉదా- ఓరాజా నీవే కీర్తిమంతుడవు.
స్వభావోక్తి
- జాతి గుణజ్రియాదులలోని స్వభావము ఉన్నదున్నట్లు మనోహరముగా వర్ణించుట.
- ఉదా - అరణ్యమునందు లేళ్లు బెదురు చూపులతో చెంగు చెంగున దుముకుచు పరిగెడుతున్నవి