తెలంగాణలోని గనులు మరియు ఖనిజాలు | Mines in telangana
- దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థలో ఖనిజాలు ప్రముఖ స్థానాన్ని ఆక్రమిస్తాయి. ఆర్థిక వ్యవస్థలో మైనింగ్‌ ప్రధాన భూమిక. దేశ ఆర్థిక వ్యవస్థ అభివృద్ధిలోనూ, జీడీపీ వృద్ధిలోనూ మైనింగ్‌ కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది.
- మైనింగ్‌ అంటే ఖనిజాల వెలికితీత. వీటిని భూగర్భ, ఉపరితల గనులుగా విభజించవచ్చు. ఉపరితల గనులు అంటే విస్తారంగా తవ్వడం, అంటే ఓపెన్‌ కాస్ట్‌. క్వారీ, స్ట్రిప్‌, తవ్వకం, హైడ్రాలిక్‌ మైనింగ్‌గా పేర్కొనవచ్చు.
- భూపటలం నుంచి వెలికితీసే రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ రసాయనిక మూలకాలతో ఏర్పడిన ముడి పదార్థాన్ని ‘ఖనిజం’ అంటారు.
- ఖనిజ వనరులను అధ్యయనం చేసే శాస్ర్తాన్ని ‘మినరాలజీ’ అంటారు. ఇది సహజసిద్ధంగా ఏర్పడుతుంది. ఇవి ఒక ప్రాంత పారిశ్రామికాభివృద్ధికి అత్యంత ముఖ్యమైనవి. తెలంగాణ రాష్ట్రం దాదాపు 33 మిలియన్‌ టన్నుల పారిశ్రామిక ఖనిజాలను 50-55 మిలియన్‌ టన్నుల బొగ్గును, 54 మిలియన్‌ల ఘనపు మీటర్ల పరిమాణం గల రాళ్లను, భవన నిర్మాణ పరికరాలను ఉత్పత్తి చేస్తుంది.
- రాష్ట్రంలో ప్రధాన ఖనిజాలుఇనుము
- ఇనుము ఖనిజ నాణ్యత ఆధారంగా 4 రకాలుగా విభజించవచ్చు.
- మాగ్నటైట్‌, హెమటైట్‌, లియెనైట్‌, సిడరైట్‌.
- రాష్ట్రంలో అధిక మొత్తంలో హెమటైట్‌ ఉంది.
- తక్కువ మొత్తంలో మాగ్నటైట్‌ రూపంలో ఇనుము లభిస్తుంది. మాగ్నటైట్‌ నిల్వలు విస్తరించిన ప్రాంతాలు బిత్వాల్‌, తల్లాడ, రస్తూరాబాద్‌, రోబాన్‌పల్లి, లక్సెట్టిపేట, టిట్పూర్‌.
- రాష్ట్రంలో విస్తరించిన జిల్లాలు: వరంగల్‌ రూరల్‌, మహబూబాబాద్‌, ఖమ్మం (చెరువుపురం, బయ్యారం, నావపాడు), భద్రాద్రి కొత్తగూడెం. దేశంలో తొలి ఇనుప గని సింగ్భమ్‌ (జార్ఖండ్‌-1904).
క్రోమైట్‌
- ఖమ్మం భద్రాద్రి కొత్తగూడెం ప్రాంతాల్లో ఉపరితల ఖనిజంగా లభిస్తుంది.
- విస్తరించిన ప్రాంతాలు: భీమవరం, గౌరారం, జన్నవరం, ఇమాన్‌నగర్‌, ఇంకూరు (ఖమ్మం).
- అధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న రాష్ట్రం- ఒడిశా.
బైరటీస్‌ (ముగ్గురాయి)
- దేశంలో అధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న రాష్ట్రం- ఏపీ
- తెలంగాణలో విస్తరించిన ప్రాంతాలు: రుద్రంకోట, వెంకటాయపాలెం, గోపాల్‌పూర్‌, బాలాపేట్‌, చెరువుపురం (ఖమ్మం), బొల్లారం, వీరభద్ర దుర్గం (మహబూబ్‌నగర్‌)
- ముగ్గురాయి ఆధారిత పరిశ్రమలు: పెట్రోలియం వెలికితీత, రంగులు, టైర్లు, రబ్బరు వస్తువులు, పేపర్స్‌, రసాయనాలు.
మాంగనీస్‌
- దేశంలో అధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న రాష్ట్రం- మధ్యప్రదేశ్‌
- అధికంగా నిల్వలు ఉన్న ప్రాంతాలు: తాంసీ (ఆదిలాబాద్‌), మంచిర్యాల, బెల్లంపల్లి.సున్నపురాయి
- రాష్ట్రంలో బొగ్గునిల్వల తర్వాత అధిక విస్తీర్ణంలో విస్తరించిన ఖనిజం.
- రాష్ట్రంలో సున్నపురాయిని అధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న జిల్లాలు: నల్లగొండ, సూర్యాపేట.
- సున్నపురాయి సిమెంట్‌ పరిశ్రమకు ముడిఖనిజంగా పనిచేస్తుంది.బంకమట్టి
- బంకమట్టి అధికంగా నిల్వ కలిగిన జిల్లాలు: ఆదిలాబాద్‌, నిర్మల్‌, కుమ్రంభీం ఆసిఫాబాద్‌.
- అత్యంత వక్రీభవన గుణకం కలిగిన మట్టి నిల్వలు కోనసముద్రం (నిజామాబాద్‌)డోలమైట్‌
- విస్తరించిన ప్రాంతాలు: రఘునాథపాలెం, మాధవరం, మేములనరవా (ఖమ్మం)
- అధిక నిల్వలు, ఉత్పత్తి చేస్తున్న జిల్లా (ఖమ్మం).
- దీని ఆధారిత పరిశ్రమలు: ఇనుము, ఉక్కు, ఫెర్రో అల్లాయ్స్‌, ఎరువులు, గాజు, ఫౌండ్రీ, కాస్మొటిక్స్‌.రాగి
- రాగి లభించే ప్రాంతాలు: మైలారం ప్రాంతం (భద్రాద్రి కొత్తగూడెం).
- దేశంలో రాగి ఉత్పత్తిలో ప్రథమ స్థానంలో ఉన్న రాష్ట్రం కర్ణాటక.స్టియటైట్‌
- స్టియటైట్‌ విస్తరించిన ప్రాంతాలు: పోతారం, ఇస్‌రాజ్‌పల్లి, కొండాపురం (సంగారెడ్డి), లక్ష్మీదేవిపల్లి (సిద్దిపేట), సోమశిల, కొల్లాపూర్‌ (నాగర్‌కర్నూల్‌), అమర్‌ఘూ(మహబూబ్‌నగర్‌).
- స్టియటైట్‌ ఆధారిత పరిశ్రమలు: పేపర్‌, రబ్బర్‌, సిరామిక్స్‌, సబ్బులు, డిటర్జెంట్‌, ఎరువులు. బొగ్గు
- 250 మిలియన్‌ సంవత్సరాల క్రితం జరిగిన ప్రకృతి ఉత్పాతాల వల్ల ఏర్పడిన బొగ్గు గోండ్వాన బొగ్గు. జార్ఖండ్‌, ఒడిశా, ఛత్తీస్‌గడ్‌.
- తెలంగాణలో గోండ్వాన బొగ్గు లభిస్తుంది.
- విస్తరించిన జిల్లాలు: ఖమ్మం, మహబూబాబాద్‌, భద్రాద్రి కొత్తగూడెం, జయశంకర్‌ భూపాలపల్లి, మంచిర్యాల, పెద్దపల్లి, కుమ్రంభీం ఆసిఫాబాద్‌, ఆదిలాబాద్‌, నిర్మల్‌.
- రాష్ట్రంలో బొగ్గును అధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న జిల్లాలు- ఖమ్మం, భద్రాద్రి కొత్తగూడెం.
- దేశంలో బొగ్గును అధికంగా ఉత్పత్తి చేస్తున్న రాష్ట్రం- జార్ఖండ్‌